ខាងក្រោមជាចំណាំខ្លះនៃអក្សរមិនតម្រួត ឬតម្រួត ដើម្បីជំនួយដល់ការសរសេរត្រឹមត្រូវ ៖
១. កិរិយាសព្ទ ឬគុណសព្ទទោល ដែលមានអក្សរមិនតម្រួត ឬគ្រវាត់ មិនផ្ញើជើង ដល់ចេញមកជានាមសព្ទត្រូវប្រើរាយតួ ។
កប់ (កិ) > កំណប់ (ន) កុំសរសេរ កម្នប់
កាច់ (កិ) > កំណាច់ (ន) កុំសរសេរ កម្នាច់
កាត់ (កិ) > កំណាត់ (ន) កុំសរសេរ កម្នាត់
ដឹង (កិ) > ដំណឹង (ន) កុំសរសេរ ដម្នឹង
តូច (គុ) > តំណូច (ន) កុំសរសេរ តម្នូច
ធំ (គុ) > ទំហំ (ន) កុំសរសេរ ទម្ហំ
ចង់ (កិ) > ចំណង់ (ន) កុំសរសេរ ចម្នង់
ជិះ (កិ) > ជំនិះ (ន) កុំសរសេរ ជម្និះ
ខុស (គុ) > កំហុស (ន) កុំសរសេរ កម្ហុស
គុំ (កិ) > គំនុំ (ន) កុំសរសេរ គម្នុំ
២. កិរិយាសព្ទ ឬគុណសព្ទដែលមានអក្សរតម្រួត ឬផ្ញើជើង គ្រវាត់ ដល់ចេញមកជានាមសព្ទ ត្រូវតែតម្រួតដូចគ្នា ។
ក្រង (កិ) > កម្រង (ន) កុំសរសេរ កំរង
ក្រាល (កិ) > កម្រាល (ន) កុំសរសេរ កំរាល
គ្រប (កិ) > គម្រប (ន) កុំសរសេរ គំរប
ឃ្លាន (កិ) > គម្លាន (ន) កុំសរសេរ គំលាន
ត្រាស់ (កិ) > តម្រាស់ (ន) កុំសរសេរ តំរាស់
ត្រិះ (កិ) > តម្រិះ (ន) កុំសរសេរ តំរិះ
ក្រ (គុ) > កម្រ (ន) កុំសរសេរ កំរ
ជ្រៅ (គុ) > ជម្រៅ (ន) កុំសរសេរ ជំរៅ
ស្ល (កិ) > សម្ល (ន) កុំសរសេរ សំល
ឆ្ការ (កិ) > ចម្ការ (ន) កុំសរសេរ ចំការ
ស្ទូច (កិ) > សន្ទូច (ន) កុំសរសេរ សន់ទូច
ស្ទូង (កិ) > សន្ទូង (ន) កុំសរសេរ សន់ទូង
ខ្ជិល (គុ) > កម្ជិល (ន) កុំសរសេរ កំជិល
ជ្រក (កិ) > ជម្រក (ន) កុំសរសេរ ជំរក
៣. កិរិយាសព្ទកត្តុវាចក (សម្រាប់អំពើខ្លួនឯង) ចេញទៅជាកិរិយាសព្ទហេតុកត្តុវាចក (ញ៉ាំងអ្នកដទៃឲ្យសម្រេចអំពើ) ។
ខ្ចាត់ (កិ.កត្តុ) > កម្ចាត់ (កិ.ហេតុ) មិនប្រើរាយជា កំចាត់
ខ្ចាយ (កិ.កត្តុ) > កម្ចាយ (កិ.ហេតុ) មិនប្រើរាយជា កំចាយ
ស្រេច (កិ.កត្តុ) > សម្រេច (កិ.ហេតុ) មិនប្រើរាយជា សំរេច
ជ្រាប (កិ.កត្តុ) > ជម្រាប (កិ.ហេតុ) មិនប្រើរាយជា ជំរាប
ប៉ុន្តែសព្ទដែលតម្រួតមិនកើត មានដូចជា ៖
ភ្លឺ (កិ.កត្តុ) > បំភ្លឺ (កិ.ហេតុ)
ផ្លើស (កិ.កត្តុ) > បំផ្លើស (កិ.ហេតុ)
ឃ្លាត (កិ.កត្តុ) > បង់ឃ្លាត (កិ.ហេតុ) ។ល។
សៀវភៅ ភាសាខ្មែរ (អគ្គទត្តោ គល់ សុភាព, ព.ស. ២៥៥១) ឬ វចនានុក្រមខ្មែរ (ជ.ណ, បោះពុម្ពគ្រាទី ៥)
សម្រាប់ខ្មែរ 
ជ្រក (កិ) > ជម្រក (ន) កុំសរសេរ ជម្រក? 🙂 កុំលឿនពេក បងបឿន!
អរគុណ បឿន បើមានជា Pdf file ប្រហែលជាស្រួល ចំណាំ មែនទេ?
សររី! អរគុណប្អូនភ័ក្ត្រ 😀 ។
ប្រហែលទំលាប់មិនបានទេ ព្រោះធ្លាប់សរសេរ ចំការ ហ្នឹងយូរមកហើយ ក្លាយជាទំលាប់!
អត់បង្ខំទេ
ល្អមែនមឿន!ចូលរួមមួយដែរ ត្រា (កិ) > តម្រា(ន) កុំសរសេរ តំរា ។
អរគុណ 4cambodia ។
ងាយស្រួលចំណាំទេ ព្រោះពាក្យខ្មែរក្លាយមកពីពាក្យ ដូចជា ជម្រក មកពីពាក្យថាជ្រក ។ ដូចនេះបើពាក្យណាមួយមានជើងស្រាប់ពេលក្លាយជានាមត្រូវមាន ព្យាង្គតម្រួត។
ច្ការជាកិរិយា ប្រែក្លាយជា ចម្ការជានាម
ដើរជាកិរយា ប្រែក្លាយជា ដំណើរជានាម
។ល។
រដ្ឋាពោលមកត្រូវហើយ ប៉ុន្តែពាក្យ ឆ្ការ សរសេរនឹង ឆ មិនមែន ច ទេ ។
បូកនឹងករណីលើកលែងមួយចំនួនដូចជា
ស្នើ សំណើ (តែមិនប្រើ សម្នើ)។
ស្កុង សំកុង រឺ សម្កុង។
ស្កុល សំកុល រឺសម្កុល។
ស្កូញ សំកូញ រឺសម្កូញ។
ស្កូវ សំកូវ រឺសម្កូវ។
ស្គម សំគម រឺសម្គម។
ស្គាល់ សំគាល់ រឺសម្គាល់។
ស្គុល សំគុល រឺសម្គុល។
ស្គោក សំគោក រឺសម្គោក។
ស្គាំង សំគាំងរឺសម្គាំង។
ស្ងាច សំងាច រឺសម្ងាច។
ស្ងាត់ សំងាត់រឺសម្ងាត់។
ស្នាក់ សំណាក់ រឺសម្នាក់។
។ល។
អរគុណលោកគ្រូវិចិត្រ
ស្នើ (កិ) សំណើ (ន)
ដើរ (កិ) ដំណើរ (ន)
ហេតុមេចបានជាពាក្យ ស្នើ អត់មានអក្សរ (រ) ហើយ ពាក្យ ដើរមានអក្សរ
(រ) បើវាជា(កិ)ដូចគ្នា? ហើយ(ន)ក៏ចឹងដែរ។
ខ្ញុំមិនយល់សោះ ហេតុអ្វីបានជាមិនអោយសរសេរជាព្យាង្គរាយ កាលខ្ញុំរៀននៅស្រុកខ្មែរ អក្សរភាគច្រើនគ្រូវបង្រៀនអោយសរសេរជាព្យាង្គរាយ ។ ហើយគ្រាន់តែខុសគ្នា៣ ទៅ ៤ឆ្នាំសោះ ហេតុអ្វីបានជាគេនាំគ្នាមិនអោយប្រើព្យាង្គរាយដូច្នេះ?
សួស្តី
អូយ!វិលមុខ អត់ចាំអស់ទេ អេលសសេរត្រូវឱបវចនានុក្រមតាមហើយទើត្រូវ…
ក្មេងៗ ស្រករក្រោយ អត់សូវចេះទេ អាផ្ជៀងតម្រូត តម្រា អីហ្នឹង! ម្នាក់គិត តែខំបញ្ជូនកូនទៅ សាលាអង់គ្លេស! ក្មេងខ្លះ ធំខ្លួនដូចឃ្លោក អត់ស្គាល់អី ហៅថា ស្រៈពេញតួ!
តាមខ្ញុំដឹងតាមវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃ ជួន ណាត ប្រើព្យាង្គតម្រួត។ ជាការសរសេរដែលទទួលស្គាល់ជាអក្ខរាវារុទ្ធត្រឹមត្រូវក្នុងអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ។ តែក្រោយសម័យប៉ុលពត ឯកសារបង្រៀនអក្សរសាស្រ្តខ្មែរបានរៀបចំសារជាថ្មីដោយសាស្ត្រាចារ្យ កេង វ៉ាន់សាក់ ។ ហើយក្នុងឯកសារគឺពាក្យសរសេរជាព្យាង្គរាយទាំងអស់។ តែក្រោយមក កំនើនអ្នកចេះដឹងពីអក្សរសាស្រ្តបានកើនឡើង ហើយបានស្រាវជ្រាវឯកសារដើម ទើបគេណែនាំឲ្យសរសេរជាព្យាង្គតម្រួតវិញហើយត្រួវបានក្រសួងអប់រំ ធ្វើសេចក្តីណែនាំឲ្យសរសេរព្យាង្គតម្រួតសម្រាប់ការផ្សព្វផ្សាយនានា។ មានពាក្យមួយចំនួនដែលទើប តែធ្វើការកែសម្រួលឲ្យត្រូវតាមវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃ ជួន ណាត មានដូចជាពាក្យ៖
អាសយដ្ឋាន ពីមុនសរសេរ អាស័យដ្ឋាន
ព័ត៌មាន ពីមុនសរសេរ ព័តមាន
ជាដើម។
ទើបឃើញ អគ្គលីបុត្រ និយាយពេញចិត្តខ្ញុំម្ដងនេះឯង! ប្រាវ៉ូ!
សំណាងហ្អា! ខ្ញុំថាមិនចាំបាច់ដល់ថ្នាក់ដើរឱបវចនានុក្រមទេ ប្រសិនបើសំណាងពិតជាជឿជាក់ប្រាកដដូចដែលបាវចនាក្នុងប្លក់សំណាងឯងថា “បើខ្មែរមិនស្រឡាញ់ខ្មែរ តើមាននរណាគេស្រឡាញ់ខ្មែរទៀត” ពិតប្រាកដមែននោះ!
រដ្ឋា៖
វចនានុក្រមខ្មែរបានបោះពុម្ពជាច្រើនលើកច្រើនគ្រាកាលមុនឆ្នាំ៧០។ មួយលើកៗច្រើនតែមានកែត្រង់នេះត្រង់នុះ(នេះតាមការរៀបរាប់របស់អ្នកនិពន្ធខ្លះ )។ការប្រើព្យាង្គតំរួតនោះក៏ដូចគ្នាដែរ គ្រាដំបូងៗ អាចសរសេរបានពីរបែបទាំងអស់មានន័យថា ព្យាង្គរាយក៏បានតំរួតក៏បាន តែចាប់ពីគ្រាណាមួយនោះមក សម្តេចក៏សំរេចយកគោលការណ៍មួយដូចលោកបឿនរៀបរាប់ប្រាប់នៅក្នុងផូសនេះឯង (ដើម្បីកាត់បន្ថយកុំអោយសំនេរឥតរបៀបពេកក៏មិនដឹង?)(សូមអាននៅក្នុងអារម្ភកថារបស់វចនានុក្រមខ្មែរឆ្នាំ~៦៥)។
ក្រោយមកមិនដឹងជាក្រោមហេតុផលអ្វី ក្រុមខេមរយានកម្ម បានសំរេចថា សរសេរដោយប្រើស្រៈអំ ទាំងអស់វិញ មានន័យថាប្រើព្យាង្គរាយ។ ពេលនោះ សមាសភាពរបស់ក្រុមនេះ គ្មានលោកកេង វ៉ាន់សាក់ទេ តែខ្ញុំជឿថា ពួកគេស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលលោកកេងវ៉ាន់សាក់។
ខ្ញុំតែលឺគេនិយាយជារឿយៗថា ក្រុមខាងសម្តេចជួន ណាតអភិរក្ស ក្រុមខាងតាកេងវ៉ាន់សាក់ កែ។ តែតាមពិតក្រុមទាំងពីរសុទ្ធតែបានកែអក្សរសាស្ត្រខ្មែរទាំងពីរ។ គ្រាន់តែមានគោលការណ៍ខុសគ្នាប៉ុណ្ណោះ។
សំណាង សុភ័ក្ត្រ៖បើខ្មែរមិនស្រឡាញ់ខ្មែរ តើមាននរណាគេស្រឡាញ់ខ្មែរទៀត” ត្រឹមត្រូវហើយ ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្តែង វាច្រើនតែមិនដូចមាត់។
ពិភាក្សារឿងព្យាង្គត្រួតព្យាង្គរាយចង់លេចចេញបែកអូរចេញស្ទឹងទៅណាវិញ!
មនុស្សមានមាត់តែប៉ុណ្ណឹងអែងបងវីរិយោក 😀
កូនសិស្សសព្វថ្ងៃ នាំគ្នាទិញវចនានុក្រមអង្គ្លេស-ខ្មែរ ខ្មែរ-អង្គ្លេស English-English ឲ្យភ្លូកទឹកភ្លូកដី សួរទៅបើផ្ទះអ្នកណាគ្មានវចនានុក្រមអង្គ្លេស តែបើវចនានុក្រមខ្មែរវិញ ពុំសូវមានអ្នកណាចង់បានទេ អាងតែថាពាក្យខ្មែរស្រួលណាស់រៀននៅសាលា (មានឯណា រៀនពីមុន និងរៀនឥឡូវអត់ដូចគ្នាផង) ទៅចេះហើយ ណាមួយមិនសូវសំខាន់ផង ។ល។ ផ្នត់គំនិតខ្មែរសព្វថ្ងៃ គេឲ្យកូនចៅខំរៀនតែភាសាបរទេសបានហើយ ក្រែងបានការងារសណំជាងចេះតែខ្មែរ 😀 ។
រកតែអញ្ចឹង!
ធ្វើបែបនេះល្អណាស់
កាន់តែធ្វើឲ្យច្បាស់
នូវអក្សរសាស្ត្ររបស់យើង
សូមអរគុណរាល់ការលើកឡើង
ពិតផ្ដល់ប្រយោជន៍ជាច្រើន សំរាប់អ្នក! 🙂
អេម៉េចចឹងខ្ញុំ សរសេរខុសច្រើនដល់ហើយ 😛
សុភ័ក្ត្រ៖ បាទ អគុណ ខ្ញុំនិយាយលេងទេ តាមពិតទៅវាមិនដល់ថ្នាក់ឱបវចនានុក្រមអីទេ គ្រាន់តែមានន័យថាពាក្យខ្មែរយើងមានជាច្រើនទៀតដែលខ្ញុំមិនដឹង មិនបានយកមកប្រើប្រាស់ព្រោះកាលៈទេសៈ។
ចំពោះខ្ញុំ បានចេះអាន នឹងសរសេរខ្មែរ នោះ ហៅថាសំណាងធំហើយ ព្រោះខ្ញុំជាហនុមានមិនសូវបានរៀនសូត្រ ដូចប្អូនៗ ច្រើនទេ ណាមួយឃ្លាតស្រុកកំណើតតាំងពី នៅស្លៀក diaper ឯណោះ ! សូមអ្នករាល់គ្នាខំសិក្សាឡើង ខ្ញុំមានចិត្តនឹកស្តាយមែនទែន ព្រោះខ្នះការដឹងជ្រៅជ្រះ !
លុបអស់នៅតែដដែល!
ពាក្យខ្មែរមួយចំនួន ដែលមានអក្សរ រ នៅមុខ ត្រូវបានគេសរសេរ
ដើម្បីរក្សាពាក្យដើម។ ខ្មែរកណ្ដាលសព្វថ្ងៃនេះ អានមិនបញ្ចេញសំឡេង
រ ឡើយ(អានចេញសំឡេងតិចៗ =រើស…..)។ ដូចនេះ ត្រូវចំណាំពាក្យ
ដែលមាន រ ។ប៉ុន្តែ អ្នកសុរិន្ទ្រ បុរីរ័ម្យនៅអានបញ្ចេញសំឡេង រ នេះបាន
យ៉ាងច្បាស់នៅឡើយ តួយ៉ាងពាក្យ= ខ្មែរ ពីរ ផ្គរ ភ្ជួរ ជណ្ដើរ យូរ ដើរ។ល។
ក្រៅពីសរសេរខុស យើងនៅតែអានខុសថែមទៀត។តាមមើលទៅ ពាក្យ
ខ្មែរហាក់ដូចជាងាយនឹងអាននិងសរសេរជាងភាសាដទៃ បើយើងប្រៀបគ្នា
តែយើងដូចជាមិនសូវសង្កេតសោះ។ពាក្យខ្លះត្រូវអានឲ្យអស់តួអក្ខរៈ ឬត្រូវអានតាមអក្ខរាតែម្ដង ឧទាហរណ៍ និស្ស័យ=និស(នេះ)សៃ,វស្សា=វះ សា,
ឧស្សាហ៍=ឧស សា,វិជ្ជា=វិជ ជា,កនិដ្ឋា=កៈណិត ឋា,កិន្នរ=កិន ណ,កិន្នរី=
កិន ណ រ៉ី។ល។កុំអាន និសៃ,វ សា,ឧ សា,វិ ជា,កន់ និតឋា,កែ ណ ឬ កេ ណ,
កេ ណ រី។ល។
បង LOTO ខ្ញុំចង់សាកល្បងឆ្លើយចម្ងល់បង!
មូលហេតុដែល ពាក្យ ស្នើ គ្មានព្យព្ជានៈ រ នៅខាងក្រោយ គឺ ពាក្យ ស្នើ = ពាក្យ រក៍ ដែលមានន័យ ពឹងពាក់ ពឹងពរ។
ចំណែក ពាក្យ ដំណើរ មាន ព្យព្ជានៈ រ នៅខាងក្រោយ មានហេតុផលពីរ គឺទីមួយ វាជាពាក្យកម្លាយ មកពីកិរិយាសព្ទដើម ដើរ។ ហើយទី២ អាចមកពីពាក្យថា ចង់រក៍ឱ្យដើរ និងចេញដើរត្រូវរក៍។
សូមអរគុណ!