ខ្ញុំជឿថា មនុស្សច្រើនណាស់នៅទីនេះ ដែលប្រើពាក្យ “ញ៉ាំ” ជាប្រចាំ ។ ចំណែកពាក្យ “ស៊ី” វិញ គេពុំសូវរាប់រកទេ ដ្បិត ស៊ី ជាពាក្យអសីលធម៌ក្នុងអារម្មណ៍អ្នកផង ។ កន្លងមក កាលណាខ្ញុំហាមាត់និយាយថាស៊ី មានអ្នកខ្លះខឹងខ្ញុំ មិនចូលចិត្តខ្ញុំ ថាខ្ញុំគ្មានសីលធម៌ក៏មាន ហើយមានអ្នកខ្លះយល់ថាខ្ញុំកំប្លែងទៅវិញ ។
នៅស្រុកខ្ញុំមិនដែលទម្លាប់និយាយពាក្យញ៉ាំទេ ធ្លាប់តែពាក្យ ស៊ី, ហូប, ពិសា ។ ខ្ញុំមកភ្នំពេញប្រាំ ប្រាំមួយឆ្នាំ ក៏នៅហាមាត់មិនរួចនឹងគេ កាលណាខ្ញុំសាកនិយាយទៅ ចេះតែអៀនខ្លួនឯង “យី! ញ៉ាំយ៉ាងម៉េចទេអញ! ” ។ ម្យ៉ាងគិតថា បើនិយាយពាក្យញ៉ាំទៅ ក្រែងគេគិតក្នុងចិត្តថា ខ្ញុំអ្នកស្រែស្មោះ មកនិយាយ ញ៉ាំៗ ធ្វើដូចឯងអ្នកក្រុង ។ នឹកទៅ បើគេគិតដូច្នោះមែន ខ្ញុំខ្មាសគេមិនតិចទេ ។ ក្រោយមក ខ្ញុំឆែកវចនានុក្រមមើលពាក្យស៊ី ហេតុអ្វីគេថា អសីលធម៌ ហើយពាក្យញ៉ាំ ហេតុអ្វីអ្នកក្រុងគេចូលចិត្តប្រើ ។
ក្នុងវចនានុក្រម មើលពាក្យ ស៊ី មួយ ខ្ញុំបាននូវអ្វីទាំងអស់ដែលខ្ញុំចង់ដឹង ។ ស៊ី ជាពាក្យសមញ្ញ ប្រើចំពោះគ្នាស្មើគ្នា ។ វចនានុក្រមប្រាប់ថា បុរាណ ប្រើថា ឆី ។ ពាក្យដែលទ្រគោះមើលងាយគឺពាក្យ ច្រាស, ច្រាសច្រំ, បុះ, បុះច្រាស, សុល, អំពះ អីឯណោះទេ ពាក្យនេះខ្ញុំក៏ស្គាល់ដែរ ។ ចំណែកពាក្យ ញ៉ាំ ជាពាក្យលំអុតសម្រាប់ក្មេងតូច ។ ខ្ញុំបានទៅមើលពាក្យ ញ៉ាំ នេះទៀត វចនានុក្រមបញ្ជាក់ប្រាប់ថា ពាក្យនេះប្រើបានចំពោះតែកូនក្មេងតូច និង ជាពាក្យទំយើ ។ ខ្ញុំក៏គិតថា អ្នកក្រុងគេនិយាយពាក្យ ញ៉ាំ នេះ មកពីពួកគេទំយើទេដឹង ។ អ្នកក្រុងនេះ មិនមែនទំយើត្រឹមក្មេងទេ មនុស្សពេញវ័យក៏គេទំយើដាក់ដែរ ។ ទំយើនេះ គឺឱនលំទោនឱ្យទាប ជាមនុស្សចាស់ និយាយលំទោនឱ្យស្មើក្មេង ។ ក្នុងវចនានុក្រម ត្រង់ពាក្យ ទំយើ ក៏បង្ហាញពាក្យមួយចំនួនទៀត មាន ឪពុកធំ ថា អ៊ំ, ដេក ថា គេង , ស៊ី ថា ញ៉ាំង , បៅ ថា ម៉ឹម ឬ អ៊ឹម, ប្អូន ថា អូន ជាដើម ។
តាមការអង្កេតលើវចនានុក្រម សរឱ្យឃើញថា ពាក្យស៊ី មិនមែនជាពាក្យអសុរសដូចគេយល់ឃើញនោះទេ ហើយយើងអាចយកមកប្រើតាមធម្មតាបាន ដូចជាការនិយាយចំពោះខ្លួនឯង មិនចាំបាច់ប្រើពាក្យថ្នមជំទួយដាក់ខ្លួនឯងថាញ៉ាំផងក៏បាន ។ ត្រង់នេះ ខ្ញុំនឹកឃើញពាក្យប្រពន្ធខ្ញុំប្រាប់ខ្ញុំ ថាមិនចេះនិយាយអូនទេ រឹងមាត់ណាស់ ដូចពិបាកស្ដាប់ផង ហើយប្រពន្ធខ្ញុំប្រើពាក្យ ខ្ញុំៗ វិញ ។ ប្រពន្ធខ្ញុំមិនបានដឹងថាពាក្យ អូន នេះជាពាក្យទំយើផងទេ តែអារម្មណ៍ប្រពន្ធខ្ញុំយល់ដោយខ្លួនឯងបាត់ទៅហើយ ។ មួយទៀត ខ្ញុំក៏នឹកដល់ សំដីក្នុងភាពយន្ត ឬ ចម្រៀង ក្នុងទសវត្សរ៍ទី ៦០ ដែលស្រីនិយាយមកខ្លួនឯងថា ប្អូន ហើយប្រុសនិយាយថា អូន (បែបថ្នម) និង ប្អូន ពេលខ្លះ ។
ត្រឡប់មកវិញ ពាក្យស៊ីនេះ ជាពាក្យធម្មតាដូចពាក្យប្អូនដែរ តែគេយល់ថាជាពាក្យអសីលធម៌ គេក៏លែងរាប់អាន ហើយប្ដូរពាក្យមួយចំនួនពីស៊ី ទៅញ៉ាំ ដូចពាក្យ ទៅស៊ីការ ឥឡូវភាគច្រើនគេថា ទៅញ៉ាំការ ពាក្យ ស៊ីផឹក មានអ្នកខ្លះគេហៅថា ញ៉ាំផឹក ដែរទៅហើយ ។ ដូចតា ព្រហ្ម ម៉ាញ និយាយកំប្លែងថា ឥឡូវ ស៊ីក្លូ គេហៅ ញ៉ាំក្លូ ផ្សារស៊ីឡឹប ថា ផ្សារញ៉ាំឡឹប អ្នកស្រី ហ៊ឹម ស៊ីវន ក៏ថា ហ៊ឹម ញ៉ាំវន អីដូច្នោះដែរ ។
សរុបមក យើងមិនគួរប្រកាន់ថាពាក្យ ស៊ី ជាពាក្យអសីលធម៌ ឬ ជាពាក្យអសុរសទេ ហើយបើសិនជាអាច គួរប្រើពាក្យ ញ៉ាំ ទៅតាមកាលៈទេសៈឱ្យបានត្រឹមត្រូវផងដែរ ដូចជាពេលណាដែលយើងចង់និយាយទំយើ ថ្នម ឬ ចំទួយ ទៅកាន់សង្សារ ឬ ប្រពន្ធរបស់យើង ។ នេះក៏ដើម្បីឱ្យភាសាខ្មែរយើង នៅរក្សាភាពសម្បូណ៌បែប មានអត្ថរស និង អត្ថន័យច្បាស់លាស់ និង ដើម្បីបង្ហាញពីអារម្មណ៍ផងដែរ ។
អាល់ហ្វី និងកូនស្រីអាយុ៤ថ្ងៃ
អាល់ហ្វី, ឆានថែលល៍(សង្សារ) និងមេស៊ី(កូនស្រី)
០១. រាជធានីភ្នំពេញ
សម្រាប់ខ្មែរ 