បុរាណបណ្ឌិតទាំងឡាយ លោកសន្មតប្រទេសនីមួយ ៗ ទុកដូចជាតួរទេះឬតួរថ រទេះឬរថនោះ ត្រូវមានចក្រ គឺកង់ទាំងពីរខាង កង់ម្ខាងហៅថា សាសនចក្រ កង់ម្ខាងទៀតហៅថាអាណាចក្រ ។
សាសនចក្រ ជាកង់ខាងសីលធម៌ ដែលមានសីលប្រាំនិងសុចរិតដប់ និងចរិយាសម្បត្តិជាមូលដ្ឋាន ។ ប្រទេសខ្មែរ តាំងពីបានទទួលគោរពជឿកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាមក បានផ្លាស់ពាក្យសាសនចក្រ ឲ្យហៅថា ពុទ្ធចក្រវិញ ព្រោះយកព្រះពុទ្ធសាសនាដែលសម្បូណ៌ដោយសន្តិវិធី ជាកង់ម្ខាងរបស់ប្រទេស ។ ឯអាណាចក្រនោះបានខាងកង់ គឺអំណាចដោយយកច្បាប់សម្រាប់ប្រទេស ដែលមានទសពិធធម៌ដប់ប្រការជាគោល សន្មតថាជាកង់ម្ខាងរបស់រទេះឬរថ គឺប្រទេសដែរ ។
ចក្រគឺ កង់ទាំងពីរខាងនេះ ជាគូនឹងគ្នា ត្រូវឲ្យវិលស្មើគ្នាជាដរាប ។ ប្រទេសណាបើឲ្យសាសនចក្រ វិលខ្លាំងជាងអាណាចក្រ គឺបើប្រជាពលរដ្ឋខំប្រឹងប្រតិបត្តិតាមផ្លូវសាសនាជ្រុលហួសពេក ជាងផ្លូវអាណាចក្រ ប្រទេសនោះនឹងក្លាយទៅ ជាទន់ខ្សោយ ពុំបរិបូណ៌ដោយទ្រព្យធននិងតេជានុភាព , បើឲ្យអាណាចក្រវិលខ្លាំងពេកជាងសាសនចក្រ គឺបើប្រជាពលរដ្ឋពុំសូវអើពើចំពោះសាសនចក្រ សីលធម៌និងចរិយាសម្បត្តិក្នុងប្រទេសនោះ នឹងមិនសម្បូណ៌ ហើយប្រទេសនោះ នឹងក្លាយទៅជារដ្ឋមានច្រើនតែប្រជាជនឃោរឃៅឈ្លានពានពាយងាយហួសហេតុ សូម្បីត្រឹមតែកតញ្ញុតាធម៌ កតវេទិតាធម៌និងវុឌ្ឍាបចាយនៈធម៌ ដែលសត្វលោកគួរកាន់ គួរគោរពជានិច្ច ក៏ក្លាយទៅ ជាទន់ថយខ្សោយអស់ ស្ទើរតែនឹងឲ្យឈ្មោះថាគ្មានសោះក៏សឹងតែបាន ។
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ
ជួន ណាត
សម្រាប់ខ្មែរ 
ស្រង់ពីណាមោលោកបឿន?
សៀវភៅសម្រង់អត្ថបទ ព្រះពុទ្ធវង្ស សេខ នាង សម្រាប់ថ្នាក់ឆ្នាំទី១និងទី២ នៃសាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សា (១៩៩៥) ត្រង់ទំព័រ ៨៨ ។
ង៉ៃក្រោយដាក់ឲ្យគេផង!
ថ្ងៃក្រោយខ្ញុំនឹងដាក់ ។ ឃើញអត្ថបទនេះជាអត្ថបទសម្រង់ បានជាខ្ញុំមិនដាក់ ។
ពិតជាត្រឹមត្រូវណាស់ ច្បាប់អាចគ្រប់គ្រងមនុស្សបានត្រឹមកាយ តែចិត្តគ្មានច្បាប់ណា អាចឃាត់ឃាំងចិត្តរបស់មនុស្សបានទេ។ ដូច្នេះហើយបានជាគេត្រូវការសាសនាដើម្បីគ្រប់គ្រងចិត្តមនុស្សឲ្យស្ថិតនៅក្រោមក្រមសីលធម៌ ធ្វើឲ្យមនុស្សខុសពីសត្វ។ តែក៏មានសាសនាខ្លះ ក៏ប្រដៅមនុស្សមិនល្អដែរ ទៅពន្យល់មនុស្សឲ្យចេះកាប់សំលាប់គ្នា ថាជារឿងបានបុណ្យទៅវិញ (បើអ្នកប្រឆាំងនិងសាសនាគេ) ។
មនុស្សគឺជាអ្នកបង្កើតច្បាប់ មនុស្សក៏ជាអ្នកបង្កើតសាសនាដែរ ។ អ្នកបង្កើត
ច្បាប់មិនប្រាកដជាអ្នកគោរពច្បាប់ អ្នកកាន់សាសនាក៏មិនប្រាកដជាមនុស្ស
ដែលមានសីលធម៌ដែរ ។ ម្យ៉ាងទៀត កង់រទេះមិនអាចវិលស្មើគ្មាជាដរាប
បានទេ តែងតែមានលឿនយឺតខុសគ្នាតាមស្ថានភាពរបស់ផ្លូវនិងការត្រួតត្រា
របស់អ្នកបើបរ ។
បងម៉ន៖ ខ្ញុំយល់ស្របតាមបង ដែលថាកង់រទេះមិនអាចវិលស្មើគ្នាជាដរាប បើទោះជាកង់ម្ខាងវិលលឿនជាង ឬយឺតជាងក៏គង់អាស្រ័យស្ថានភាពផ្លូវ តែបើកង់ម្ខាងវិលលឿនជាងពេក ឬយឺតជាងពេកជាដរាប តួរទេះគង់រេចេញពីផ្លូវពុំខានឡើយ ។ ពុទ្ធចក្រ និងអាណាចក្រវិញ ក៏មិនខុសគ្នាដែរ តែងតែមានមុនក្រោយ លឿនយឺតពុំខានឡើយ ។ ដូចប្រទេសយើងសព្វថ្ងៃ សីលធម៌របស់មនុស្សកាន់តែខ្សោយទៅ គឺខាងពុទ្ធចក្រឱនថយជាងខាងអាណាចក្រ មនុស្សធំជិះជាន់មនុស្សតូច អ្នកមានកៀបសង្កត់អ្នកក្រ… មានច្បាប់ មានក្រមគ្រប់បែបយ៉ាង តែគ្មានអ្នកអនុវត្ត…
ខ្ញុំក៏យល់ថាជាឧទាហរណ៍មួយដ៏ល្អណាស់ ។ អ្វីដែលបឿននិយាយមិនខុសទេ ។
សូមអរគុណបងប្អូនរួមជាតិរួមសាសនាទាំងឡាយ ដែលបានប្តូរយោបល់គ្នាអំពី
ពុទ្ធចក្រនិងអាណាចក្រ នៅគេហទំព័ររបស់លោកទឹម បឿននៅពេលនេះ!
ខ្ញុំមានការចាប់អារម្មណ៍ច្រើនអំពីបញ្ហាចក្រទាំងពីរនេះ ខ្ញុំក៏យលស្របទៅអ្នកទាំង
អស់គ្នាដែរ តែខ្ញុំសូមបន្ថែមបន្តិចដូចតទៅ៖
ខ្ញុំជឿថា ដើម្បីធ្វើអោយចក្រទាំងពីរដើរឬវិលបានល្អ លុះត្រាតែមានរចនាសម្ព័ន្ធ
របស់វាអោយបានត្រឹមត្រូវ បើមិនដូច្នោះទេ ចក្រទាំងពីរមិនអាចវិលបានស្មើគ្នា
ឡើយ បើវិលមិនស្មើគ្នាហើយគ្រោះថ្នាក់ណាស់ វាអាចបុកគល់ឈើ វាអាចធ្លាក់
ស្នាមភ្លោះ និងវាអាចធ្លាក់ជ្រោះជាក់ជាមិនខាន។
ឥឡូវបើធ្វើអោយងាយយល់ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ជារទេះគោចុះ យើងត្រូវមាន
តួររទេះ ត្រូវមានកង់ពីរ ត្រូវមាននឹម ត្រូវមានព្រែក ត្រូវមានគោពីរជាអ្នកអូស មាន
អ្នកបរ និងមានអ្នកជិះ។
តួររទេះ=ប្រទេស
នឹមទាំងពីរ=ច្បាប់
កង់ពីរ=ពុទ្ធចក្រនិងអាណាចក្រ
ប្រែកទាំងពីរ=ប្រព័ន្ធការពារ
គោទាំងពីរ=មេដឹកនាំខាងពុទ្ធចក្រនិងអាណាចក្រ (អ្នកទទួកបញ្ជារឬអ្នកអូស)
អ្នកបររទេះ=ស្តេច ប្រធានាធិបតី ឬនាយករដ្ឋមន្ត្រី
ហើយអ្នកជិះ=ប្រជាពលរដ្ឋ
សូមអស់លោកជួយបន្ថែម…តើយ៉ាងម៉ចទៀត…?
យី បងម៉នគ៏ក្មេងម៉្លេស?
ដើម្បីចែករំលែកចំណេះដឹង អាចជួយពន្យល់បានទេថា តើបុគ្គលណាជា អ្នកបំលែងអំណាចព្រហ្មញ្ញ និងពុទ្ធសាសនាមកជាអំណាចបែបអាណាចក្រ?
ផ្លូវតែមួយគត់ទៅស្ថានសួគ៌។
ប្រសិនបើយើងចង់ទៅកន្លែងមួយដែលយើងមិនដឹងផ្លូវទៅកន្លែងនោះ,
យើងត្រូវការមនុស្សម្នាក់ដែលទ្រង់ធ្លាប់ទៅកន្លែងនោះឬមនុស្សម្នាក់ពីកន្លែងនោះ
យកយើងដោយហេតុនេះយើងមិនបាត់បង់។
វិធីនៃការគិតនេះគឺសមហេតុសមផលណាស់ហើយវាអាចទទួលយកដោយតក្កវិជ្ជារបស់យើង។
ប្រសិនបើយើងចង់ទៅស្ថានសួគ៌យើងត្រូវការមនុស្សម្នាក់ដែលទ្រង់ស្គាល់ផ្លូវទៅ
ស្ថានសួគ៌ឬមនុស្សពីស្ថានសួគ៌ទៅផែនដីហើយទ្រង់អាចត្រឡប់ទៅវិញបាន
ម្តងទៀតទៅឋានសួគ៌។ មនុស្សនោះគឺជាព្រះយេស៊ូវទ្រង់ត្រឡប់ទៅស្ថានសួគ៌វិញ
(កិច្ចការ 1: 9-11) ដូច្នេះព្រះយេស៊ូវមិនមានទេ
ផ្នូរនៅលើផែនដី។ ព្រះយេស៊ូវអាចនាំអ្នកទៅឋានសួគ៌ប៉ុន្តែ បុគ្គលម្នាក់ផ្សេងទៀត
ថាផ្នូររបស់គាត់នៅលើផែនដីនោះអ្នកមិនដឹងថាព្រះវិញ្ញាណរបស់គាត់ទៅ
ស្ថានសួគ៌ឬទៅឋាននរក។ មនុស្សនេះមិនប្រាកដថានាំអ្នកទៅស្ថានសួគ៌ទេ។
របៀបធ្វើតាមព្រះយេស៊ូវដោយធ្វើតាមព្រះបន្ទូលរបស់ទ្រង់ហើយធ្វើវា។
តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីដឹងថាពាក្យរបស់គាត់ដោយការអានព្រះគម្ពីរជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
សូមជម្រាបដល់មនុស្សម្នាក់ៗដែលជឿថាព្រះយេស៊ូវជាកូនព្រះ